Veel gestelde vragen

Wat is archeologie?
Archeologie of oudheidkunde is het op een wetenschappelijk verantwoorde wijze bestuderen van overblijfselen van oude culturen om zodoende het verleden te kunnen reconstrueren.
Dergelijke archeologische overblijfselen in de Nederlandse bodem wordt ook wel het bodemarchief genoemd.

Waarom archeologie?
Het bestuderen van de overblijfselen binnen het Nederlandse bodemarchief vergroot het historisch besef en de beleving van bewoners en gebruikers over hun woon- en werkomgeving. Het aantreffen en inpassen van dergelijke archeologische waarden binnen een plangebied verleent en verhoogd hiernaast de cultuurhistorische waarde en identiteit van dit gebied. Hiernaast voegt een dergelijke waarde ook kwaliteit toe aan de bestaande openbare ruimte.

Ben ik verplicht om archeologisch onderzoek te laten uitvoeren?
Het Nederlandse bodemarchief is via de -Wet op de archeologische monumentenzorg- beschermd.
In deze wet is vast gelegd dat archeologisch waardevolle resten in de bodem moeten worden behouden (in situ). Als het bodemarchief door toekomstige graafwerkzaamheden dieper dan 30 cm verstoord zal worden, is archeologisch onderzoek volgens de -Wet op de archeologische monumentenzorg- verplicht. Bij gemeenten geldt hiervoor een vrijstelling van een bepaald aantal vierkante meters waar binnen geen archeologisch onderzoek nodig is. Vraag dit na bij de betreffende gemeente. Indien dit wel noodzakelijk is, zal het bodemarchief archeologisch onderzocht moeten worden om zodoende de waarde hiervan te kunnen vast stellen.

Wat gebeurt er als ik geen verplicht archeologisch onderzoek laat uitvoeren?
Als er door de bevoegde overheid een archeologisch onderzoek noodzakelijk wordt geacht maar nog niet heeft plaats gevonden, mag niet gestart worden met de werkzaamheden.
Wie zonder vergunning toch start met bodemverstorende activiteiten is strafbaar op grond van de -Wet op de archeologische Monumentenwet-. De bevoegde overheid kan hierdoor het werk stil laten leggen.

Wanneer moet ik archeologisch onderzoek laten uitvoeren?
Bij het aanvragen van een vergunning voor bouw-, sloop-, aanleg- of andere bodemverstorende werkzaamheden, kan de bevoegde overheid een archeologisch (voor)onderzoek verplicht stellen.
De Monumentenwet maakt hierin geen onderscheid tussen bedrijven en particulieren. Wel is hierin een bepaling opgenomen waarbij wordt gesteld dat bij een bodemverstoring van minder dan 100 m2 geen archeologisch onderzoek nodig is. Hierop kan binnen de gemeente een uitzondering worden gemaakt, als bijvoorbeeld het plangebied binnen een gebied ligt met een hoge archeologische waarde. Informeer daarom altijd bij de betreffende gemeente of een archeologisch onderzoek noodzakelijk is.

Wat moet ik doen als binnen het plangebied archeologische resten zijn aangetroffen?
Als er binnen het plangebied een archeologisch (voor)onderzoek heeft plaats gevonden en de resultaten hiervan bekend zijn, zal de bevoegde overheid (gemeenten) hierover een selectie besluit moeten nemen. In dit selectie besluit wordt door de bevoegde overheid bepaald of een archeologisch vervolg onderzoek noodzakelijk is.

Als in een vroeg staduim binnen een project bij een archeologisch (voor)onderzoek blijkt dat er zich archeologische resten bevinden binnen het plangebied, kan er nog rekening mee worden gehouden. Op deze wijze kunnen de archeologische resten eventueel worden ingepast, of kunnen de bouwplannen hierop worden aangepast zonder oponthoud voor de verdere werkzaamheden.

Waar bestaat een archeologisch onderzoek uit?
Een archeologisch onderzoek kan uit verschillende stappen bestaan (link stappenplan).
Allereerst zal een bureauonderzoek plaatsvinden om te kunnen bepalen of zich binnen het plangebied cultuurhistorische resten (kunnen) bevinden. Vaak gebeurt een dergelijk onderzoek in combinatie met een inventariserend onderzoek door middel van boringen. Op basis van dit onderzoek wordt een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel opgesteld en wordt een advies gegeven over eventueel vervolgonderzoek. Aan de hand hiervan neemt het bevoegd gezag (gemeente) een besluit tot een eventueel archeologisch vervolg onderzoek.
Voordat een archeologisch vervolgonderzoek kan plaats vinden, dient eerst een goedgekeurd PvE geschreven te worden. Aan de hand van de eisen verwoordt in het PvE dient het vervolg- onderzoek te worden uitgevoerd.
Dit vervolgonderzoek kan bestaan uit een archeologische begeleiding, een proefsleufonderzoek of een opgraving.
Als blijkt dat tijdens een begeleiding meer, of onverwachte hoge archeologische waarden, binnen het plangebied aanwezig zijn, kan tijdens het veldwerk door het bevoegd worden besloten tot een opgraving. Meestal zijn de eisen voor een dergelijke doorstart al vastgelegd in het PvE, zodat het veldwerk geen vertraging hoeft op te lopen.
Een proefsleufonderzoek is bedoeld om vast te stellen waar de cultuurhistorische waarden zich binnen het plangebied bevinden en wat de waarde hiervan is. Aan de hand van de resultaten van een dergelijk proefsleufonderzoek neemt de bevoegde overheid wederom een selectiebesluit. Meestal wordt besloten om de cultuurhistorische waarden binnen het plangebied, als deze niet in de bodem bewaard kunnen worden (in situ), middels een opgraving vast te leggen (ex situ).
Tussen een proefsleufonderzoek en een opgraving is wederom een PvE nodig waarin de eisen worden vastgesteld waaraan het vervolgonderzoek dient te voldoen.

Wanneer is het volledige archeologische traject afgelegd?
Ervan uitgaande dat er zich na een volledig uitgevoerd archeologisch traject in het veld geen, of in situ behouden, cultuurhistorische waarden in het plangebied bevinden zal in de meeste gevallen geen verder archeologisch onderzoek noodzakelijk zijn. De bevoegde overheid zal hierover nog een definitief selectiebesluit moeten nemen.